Hacı Məhəmməd Xuluqvi 1785-ci ildə indiki Qusar rayonunun Xuluq kəndində anadan olub. O, 1837-ci ildə baş verən Quba üsyanının rəhbəri idi.
- 1837-ci ilin avqust ayında qızının toy günü əyalətin nüfuzlu adamları üsyan qaldırmaq üçün onun yanına məsləhətə gəlmişdilər.
- Hacı Məhəmməd 30 yaşında Məkkəni ziyarət edib, xeyriyyəçiliklə məşğul olub. O, Quba əyalətinin 3 kəndində məscid və məktəb binaları tikdirib.
- İmam Şamil iki dəfə ona məktub göndərmiş və ləzgiləri çar qoşunlarına qarşı mübarizəyə qaldırmağı xahiş etmişdi.
- Hacı Məhəmməd 1837-ci ilin avqustun axırlarında Quba xanı seçilmişdi. Həmin zaman o, xalqı bütün vergilərdən azad etmiş, yaylaqları və qışlaqları varlılardan geri alıb, kasıbların ixtiyarına vermişdi.
- Sovet tarixçisi-şərqşünası Əlisöhbət Sumbatzadə onun haqqında belə demişdir: “Qeyri-adi qabiliyyətə malik olan Hacı Məhəmməd ən qısa müddətdə Quba qəzasının kəndlilərinin, demək olar ki, bütün qüvvələrini təşkil etməyə, bu qüvvəni Quba çar qarnizonuna və onun müdafiəçilərinə qarşı yönəltməyə, döyüşə rəhbərlik etməyə nail oldu. O, sona qədər fədakarlıqla döyüş meydanında qaldı”.
İstinad edilən mənbələr: